Organisaties zijn in beweging. Altijd. Sommige redden het niet, andere fuseren of gaan allianties aan. Er zijn overnames, netwerkorganisaties, samenwerkingsverbanden en start-ups. Dit is niet nieuw. Wat nu anders is dan voorheen is dat er veel gebeurt tussen
organisaties. Ze hebben elkaar – meer dan vroeger - nodig om te blijven bestaan en zich aan te passen. Ze verbinden zich vandaag de dag vaak in ecosystemen waarbij het gaat om waardecreatie door met elkaar aan gemeenschappelijke opgaven en ambities te werken. Hoe manifesteren organisaties zich in deze ecosystemen en wat kunnen organisaties doen om zich goed te ontwikkelen?
Nieuw bewustzijn
Technologie, de veelheid aan informatie en hoe we ons als mensen gedragen, zorgen ervoor dat het organisatielandschap sterk in verandering is. Het werktempo en de productiviteit ligt fundamenteel hoger dan in de 20e eeuw. We leven in tijden van versnelling* en dat betekent dat de houdbaarheid van lange termijnplannen terugloopt. Flexibiliteit is geen keuze maar een ‘must’ om te overleven. Maar dat is niet voldoende want het gaat tegenwoordig niet alleen meer over economisch nut en geld verdienen. Hoe organisaties zich verhouden tot hun omgeving en tot de wereld om hen heen, is allang geen zweverig thema meer op de managementagenda. Oog hebben voor de samenleving is een nieuw soort maatschappelijk bewustzijn waar organisaties volop mee bezig zijn. Duurzaamheid hoort daarbij en is in dat kader geen luxe-dossier maar een strategisch vraagstuk dat impact heeft op organisaties.
Sterren van Plato
Dat klinkt plausibel en is tegelijkertijd geen rocket science.
We weten dit eigenlijk al een hele tijd. En toch blijkt het voor organisaties ingewikkeld te zijn om daarin plek te bepalen en passende middelen in te zetten. Wat nog moeilijker is: om mensen te verbinden aan iets ‘hogers’, een gedeeld en inspirerend verhaal om voor te gaan. Iets dat mensen samenbrengt en dat verder gaat dan particulier geluk en individuele welvaart. Waar mensen oprecht warm voor lopen. Dat lijkt aantrekkelijk en logisch maar is makkelijker gezegd dan gedaan. Hoe gaan organisaties hiermee om? De filosoof Plato beschreef lang geleden een verhaal over een stuurman op zee en hoe belangrijk het is om je te oriënteren op iets bestendigs, iets dat houvast geeft. De crux in zijn verhaal waren de sterren. Anders loop je het risico je over te geven aan veranderlijke weersomstandigheden terwijl sterren er altijd zijn alleen het vraagt kunst en kunde om ze te zien en je erdoor te laten leiden.
Leeravonturen
Universeel geldende oriëntatiepunten zoals de sterren uit het verhaal van Plato kennen we nauwelijks nog in onze tijd. Organisaties worstelen met taaie vraagstukken die veelal complex zijn en soms ronduit chaotisch. Terugvallen op best practices, beproefde inzichten of bewezen blauwdrukken biedt geen soelaas. Organisaties richten zich op wendbaarheid en 'fluïde' organiseren. Experimenteren en testen is het devies. Vervolgens daarvan leren en die inzichten weer terug laten komen in het werk. Denk aan het motto: ‘de brug bouwen terwijl je eroverheen loopt’. Het gaat daarbij in de kern om het vermogen om lerende bewegingen in organisaties op touw te zetten. Een sfeer bouwen waarin mensen condities ervaren die hen stimuleren en uitnodigen om de onzekerheid en leerspanning - die inherent is aan een organische manier van werken - tegemoet te gaan en deze productief te maken. Organisatieontwikkeling wordt daarmee veel meer een sociaal, interactief en scheppend gebeuren. Dynamische kaders, oog voor de organisatiecultuur en het welbevinden van mensen zijn wezenlijke pijlers geworden. Samenwerking is daarbij onontbeerlijk. Niet alleen in organisaties maar juist ook tussen organisaties en in de gehele maatschappij want we hebben elkaar hard nodig. Niemand heeft het overzicht en ‘samen weten’ is een voorwaarde om verder te komen. Bij het aangaan van dit soort moedige leeravonturen ben ik graag betrokken.
*Hartmut Rosa. Leven in tijden van versnelling, een pleidooi voor resonantie (2016)